Regulacje antyrajowe

od 1 stycznia 2021 r. ustawą z dnia 28.11. 2020 r. (Dz. U. z 2020 r. poz. 2123) zostały uchwalone zmiany w przepisach dotyczących sporządzania dokumentacji cen transferowych, wprowadzające tzw. regulacje antyrajowe.

Dla przypomnienia obowiązek sporządzania lokalnej dokumentacji cen transferowych co do zasady obowiązuje dla transakcji kontrolowanej o charakterze jednorodnym, której wartość (po dokonaniu stosownych odliczeń), przekracza w roku podatkowym następujące progi dokumentacyjne (art. 11k ust. 2 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych, Dz. U. z 2020 r., poz. 1406, dalej: ustawa o CIT oraz art. 23w ust 2 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, Dz. U. z 2020 r. poz. 1426, dalej: ustawa o PIT):

1. 10 000 000 PLN – w przypadku transakcji towarowej;
2. 10 000 000 PLN – w przypadku transakcji finansowej;
3. 2 000 000 PLN – w przypadku transakcji usługowej;
4. 2 000 000 PLN – w przypadku transakcji innej niż określona w pkt 1-3.

Dokumentowanie transakcji z podmiotami rajowymi

Z początkiem br. roku zostały wprowadzone szczególne limity dokumentacyjne dla transakcji z podmiotami z tzw. „rajów podatkowych” (terytorium lub kraj stosujący szkodliwą konkurencję podatkową), na mocy których podatnicy zostali  zobowiązani do sporządzenia dokumentacji cen transferowych przy znacznie niższych progach niż te, o których mowa powyżej. Zaostrzenie limitów dokumentacyjnych ma na celu dochowanie należytej staranności w zakresie weryfikacji rozliczeń drugiej strony transakcji z podmiotem rajowym, utrudnienie alokacji zysków do rajów podatkowych oraz  zachowanie równości konkurencyjnej.

Na mocy nowych regulacji transakcje z rajami podatkowym, które podlegają pod obowiązek dokumentacyjny, należy rozpatrywać w kontekście transakcji:

• bezpośrednich – kontrolowanych[1] (podmiot z Polski zawiera umowę z podmiotem mającym miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową), dla których podatkowy próg dokumentacyjny, niezależnie do rodzaju transakcji wynosi w roku podatkowym/obrotowym w takim przypadku 100 000,00 PLN/ ok. 21 900,00 EUR (art. 11k ust. 2a ustawy o CIT i art. 23w ust. 2a ustawy o PIT) oraz
• bezpośrednich – innych niż transakcja kontrolowana (podmiot z Polski zawiera umowę z podmiotem mającym miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową), dla których podatkowy próg dokumentacyjny, niezależnie do rodzaju transakcji wynosi w roku podatkowym/obrotowym w takim przypadku 100 000,00 PLN/ ok. 21 900,00 EUR  (art. 11o ust. 1  ustawy o CIT i art. 23za ust. 1 ustawy o PIT) oraz
• pośrednich – kontrolowanych lub innych niż transakcja kontrolowana (podmiot z Polski dokonuje pośredniej zapłaty do raju podatkowego/ rzeczywisty właściciel ma miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową) ), dla których podatkowy próg dokumentacyjny, niezależnie do rodzaju transakcji w roku podatkowym/obrotowym  wynosi w takim przypadku 500 000 PLN/ ok.109 500,00 EUR   (art. 11o ust. 1a  ustawy o CIT i art. 23za ust. 1a ustawy o PIT).

W pierwszym z dwóch  omawianych przypadków zidentyfikowanie kontrahenta posiadającego siedzibę w „raju podatkowym” nie powinno sprawić trudności. Pomocne w tym zakresie będą choćby zawarte umowy. Kontrowersje natomiast pojawiają się w przypadku tzw. pośredniego przepływu środków oraz ustalenia rzeczywistego właściciela należności.

Weryfikacja, czy rzeczywisty właściciel jest tzw. podmiotem rajowym

Przepisy regulujące nowe obowiązki podatników wymagają ustalenia, kto jest rzeczywistym właścicielem należnych kwot.

Na podstawie art. 11o ust. 1b ustawy CIT/ art. 23za ust. 1b ustawy o PIT domniemywa się, że rzeczywisty właściciel ma miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową, jeżeli druga strona transakcji (nasz kontrahent), dokonuje w roku podatkowym lub roku obrotowym rozliczeń z podmiotem mającym siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową. Przy ustalaniu tych okoliczności podatnik lub spółka niebędąca osobą prawną są obowiązani do dochowania należytej staranności.

Z powyższej definicji należy zatem wywieźć, że domniemanie, iż rzeczywisty właściciel jest podmiotem rajowym, zachodzi w sytuacji, w której druga strona transakcji (nasz kontrahent) posiada jakiekolwiek rozliczenia (rozrachunki) z podmiotem z raju podatkowego. Przez rozliczenia należy natomiast rozumieć różne formy uregulowania należności m.in. uregulowanie należności środkami pieniężnymi (zapłata), w naturze (przekazanie innego składnika majątkowego lub świadczenie usługi), drogą kompensaty wzajemnych należności i zobowiązań.

Dla podważenia domniemania konieczne jest wykazanie okoliczności przeciwnej, tj. tego, że rzeczywisty właściciel nie jest podmiotem rajowym. Należy zatem przyjąć, iż jeżeli nie zostanie obalone domniemanie, iż rzeczywisty właściciel należności jest podmiotem rajowym (nie dokonuje transakcji z podmiotami z rajów podatkowych), każdorazowo przy transakcji z kontrahentem przekraczającej próg 500 000 PLN, zastosowanie znajdzie zobowiązanie do sporządzania dokumentacji cen transferowych (dotyczy to transakcji kontrolowanych, jaki i transakcji niekontrolowanych).

Dochowanie należytej staranności

Należy podkreślić, iż regulacja art. 11o ust 1b ustawy CIT, przy ustaleniu, czy rzeczywistym właścicielem jest podmiot rajowy, wymaga od podatnika dochowania należytej staranności.

Przez dochowanie należytej staranności należy rozumieć utrzymanie pewnego standardu w podejmowaniu działań, które mają w sposób należyty zweryfikować, czy druga strona transakcji (nasz kontrahent), nie dokonuje rozliczeń z podmiotami z rajów podatkowych.

Z objaśnień podatkowych w zakresie cen transferowych „Domniemanie oraz należyta staranność” z dnia 2 marca 2021 r. wynika, iż dla dochowania należytej staranności przy dokonywaniu transakcji z podmiotami powiązanymi, jaki i niepowiązanymi, niezależnie od miejsca ich rezydencji, wystarczające jest pozyskanie przez podatnika oświadczenia wiedzy od drugiej strony transakcji, z którego wynika, że ta druga strona transakcji nie dokonuje żadnych rozliczeń, w roku podatkowym podatnika, z podmiotem rajowym. Oświadczenie należy uzyskać ex post, czyli po zakończeniu roku obrotowego podatnika.

Reasumując, aby „obalić domniemanie” i uniknąć obowiązku sporządzenia dokumentacji, Podatnicy są zobowiązani przy transakcjach przekraczających kwotę w wys. 500 000 PLN, uzyskać od swojego kontrahenta stosownego oświadczenie, iż nie dokonuje on rozliczeń z podmiotami z rajów podatkowych. W przeciwnym razie w przypadku transakcji ponad ww. kwotę, Podatnik będzie każdorazowo zobowiązany do sporządzenia lokalnej dokumentacji cen transferowych.

Sankcje za brak sporządzenia dokumentacji cen transferowych

Podatnikom grożą wysokie kary finansowe za niezłożenie formularza TPR oraz oświadczenia o sporządzeniu lokalnej dokumentacji cen transferowych, złożenie ich po terminie lub poświadczenie w nich nieprawdy.

Za niedopełnienie obowiązku dokumentacyjnego podatnicy mogą być narażeni na tzw. dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wys. 20% podstawy opodatkowania – dotyczy transakcji, dla której nie przedłożono dokumentacji podatkowej  (art. 58c §1 pkt 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa, Dz. U. z 2020 r. poz. 1325, dalej: o.p.).

Ponadto podatnikom również sankcje karno-skarbowe. Na mocy art. 56c oraz  art. 80e ustawy z dnia 10 września 1999 r. Kodeks Karny Skarbowy (Dz. U. z 2021 r., poz.408) wynika, że za nie złożenie, złożenie po terminie lub poświadczenie informacji niezgodnych ze stanem rzeczywistym w oświadczeniu o sporządzeniu dokumentacji cen transferowych oraz TPR, grozi kara grzywny do 720 stawek dziennych. Maksymalna sankcja karno-skarbowa za brak przedłożenia dokumentacji wynosi zatem 27 199 678,00 PLN.

Należy zaznaczyć, że dodatkowe zobowiązanie podatkowe nie może zostać nałożone na osobę fizyczną, która za ten sam czyn ponosi odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe albo za przestępstwo skarbowe (art. 58e o.p.).

[1] Co do zasady pojęcie transakcji kontrolowanej obejmuje wszelkie działania podejmowane przez podatników z podmiotami powiązanymi o różnorodnym charakterze i celu.

Pobierz pdf: TAAC Solutions Alert_regulacje antyrajowe_sierpień 2021